مرکز تحقیقات سوختگی و پزشکی بازساختی

پیوند میتوکندری یا میتوکندری‌تراپی، به عنوان یکی از روش‌های نوین و پیشرفته در درمان سوختگی، اهمیت ویژه‌ای در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد و به عنوان راهکاری موثر در کاهش مرگ و میر و عوارض ناشی از سوختگی مطرح شده است. میتوکندری ها به عنوان یکی از مهمترین ارگانل های داخل سلولی، که به Dynamic organelle نیز معروف هستند، اندامک هایی با دولایه غشای فسفولیپیدی می باشند که غشای خارجی دارای کانال های پروتئینی برای عبورمولکول های با وزن بالاتر از ۱۲ KDمانند یون ها، آب و آدنوزین دی و تریفسفات (ATP/ADP) و غشای داخلی، مرکز واکنش های متابولیسم انرژی میتوکندریایی است که شامل کمپلکس های حمل کننده الکترون، کمپلکس سنتز ATPو پروتئین انتقال ATP / ADP می باشند. میتوکندری‌ها مسئول تولید انرژی مورد نیاز سلول‌ها از طریق سنتز ATP می‌باشند و نقش کلیدی در عملکردهای متابولیکی، تنظیم هومئوستاز کلسیم، کنترل آپوپتوز و پاسخ‌های التهابی ایفا می‌کنند. در سوختگی‌های شدید، عملکرد میتوکندری‌ها دچار اختلال می‌شود که این امر موجب کاهش تولید انرژی، افزایش استرس اکسیداتیو و در نهایت مرگ سلولی و اختلال در ترمیم بافت می‌گردد. میتوکندری‌ها که به عنوان نیروگاه‌های تولید انرژی سلولی شناخته می‌شوند، نقش حیاتی در تولید ATP، تنظیم متابولیسم، کنترل آپوپتوز و پاسخ‌های التهابی دارند. تحقیقات جدید نشان داده‌اند که سوختگی باعث اختلال جدی در عملکرد میتوکندری می‌شود و این اختلالات، متابولیسم سلولی را مختل کرده و روند ترمیم زخم را با مشکل مواجه می‌سازد. همچنین، این اختلالات میتوکندریایی تنها محدود به بافت‌های آسیب‌دیده نیست و می‌تواند سایر ارگان‌ها مانند قلب را نیز تحت تأثیر قرار دهد. با توجه به این یافته‌ها، پژوهشگران به دنبال راهکارهایی برای بازگرداندن عملکرد میتوکندری‌ها هستند. یکی از این راهکارها، پیوند میتوکندری‌های سالم استخراج شده از پلاکت‌ها به بافت‌های آسیب‌دیده است. این روش می‌تواند به بهبود تولید انرژی سلولی، کاهش التهاب، تسریع ترمیم زخم و کاهش عفونت‌ها کمک کند. میتوکندری تراپی به عنوان یک درمان مکمل، پتانسیل بالایی برای کاهش مرگ و میر بیماران سوختگی و بهبود کیفیت زندگی آنان دارد. محققان دانشگاه علوم پزشکی گیلان با ابداع و به‌کارگیری روش میتوکندری‌تراپی، موفق به ارائه درمانی شده‌اند که می‌تواند میتوکندری‌های سالم را به سلول‌های آسیب‌دیده منتقل کند و بدین ترتیب عملکرد سلولی را بازیابی نماید. این روش نوین، علاوه بر بهبود روند ترمیم زخم‌های ناشی از سوختگی، نیاز به پیوند پوست و عوارض مربوط به آن را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. اهمیت این روش در شرایطی که دسترسی به منابع دارویی و درمان‌های پیشرفته محدود است، دوچندان می‌شود. در کشورهایی مانند ایران که با تحریم‌ها و محدودیت‌های دارویی مواجه هستند، توسعه و به‌کارگیری روش‌هایی مانند میتوکندری‌تراپی، گامی ارزشمند در جهت خودکفایی درمانی و ارتقای سطح خدمات پزشکی محسوب می‌شود. این درمان در ۴۸ تا ۷۲ ساعت اول پس از وقوع سوختگی که به عنوان زمان طلایی درمان شناخته می‌شود، بیشترین تأثیر را دارد و می‌تواند عوارض بعدی مانند عفونت، نارسایی ارگان‌ها و تشکیل بافت اسکار را به حداقل برساند. این دستاورد نوین، افق‌های تازه‌ای در درمان سوختگی‌ها و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده گشوده است و می‌تواند تحولی بنیادین در کاهش بار اقتصادی، عاطفی و اجتماعی ناشی از سوختگی‌ها ایجاد کند.